مغالطه معنوی تألیف قضایامغالطه معنوی تألیف قضایا، به‌معنای مغالطه غير لفظى به اعتبار تأليف چند قضیه در قالب استدلال است. ۱ - اسباب مغالطه معنویمغالطه معنوی، اسباب متعددی دارد که به دو قسم عمده تقسیم می‌شود: ۱. مغالطه معنوی اجزای قضایا؛ ۲. مغالطه معنوی تالیف قضایا. ۲ - توضیح اصطلاحغلطهای معنوی نمی‌تواند در مفردات واقع شود، بلکه در ترکیب حاصل از مفردات واقع می‌شود. این مغالطات یا در خود یک قضیه، صرف نظر از تالیف آن با قضیه یا قضایای دیگر در قالب استدلال رخ می‌دهد که آن را مغالطه معنوی اجزای قضایا گوییم و یا در تالیف و ترکیب یک قضیه با قضیه دیگر که آن را مغالطه معنوی تالیف قضایا می‌نامیم و ترکیبی که بین قضایاست یا ترکیب قیاسی است یا ترکیب غیر قیاسی. ۳ - اقسام مغالطه ترکیب بین قضایاغلط و خطایی که در ترکیب بین قضایا واقع می‌شود چهار قسم است، زیرا خطا یا در ترکیب قیاسی واقع می‌شود یا در ترکیب غیر قیاسی؛ نوع دوم را «جمع مسائل در مسئله واحده» گویند. ۳.۱ - مغالطه سوء تالیفنوع اول یا به اعتبار نتیجه است یا بدون اعتبار نتیجه. اگر به اعتبار نتیجه نباشد یا در صورت قیاس است به این نحو که هیئت قیاس عقیم باشد؛ مثل: «انسان حیوان است و حیوان نجس است» و یا در ماده آن است به این نحو که به سبب غفلت از شرطی از شرایط از حالت انتاج منحرف شود، به طوری که اگر آن شرط ذکر شود از صورت قیاسی خارج شود و اگر به‌آن بی‌اعتنایی شود مقدمه کاذب باشد؛ مثل: «هر انسانی از آن لحاظ که ناطق است، ناطق است و هیچ ناطقی از آن لحاظ که ناطق است حیوان نیست». اینجا اگر این قیدِ حیثیت در هر دو مقدمه باقی باشد، صغرا کاذب است، و اگر از هر دو حذف شود کبرا کاذب است و اگر در کبرا ثابت و از صغرا حذف شود صورت قیاس مختل می‌شود، این دو قسم مغالطه را «سوء ترکیب» یا «سوء تالیف» گویند. ۳.۲ - مغالطه به اعتبار نتیجهنوع دوم (یعنی مغالطه به اعتبار نتیجه) یا به این علت است که از مقدمات، قضیه‌ای غیر از خود آنها لازم نمی‌آید و یا اگر لازم بیاید چیزی غیر از مطلوب است. ۳.۲.۱ - مصادره بر نقیض مطلوبنوع اول را در قیاس مستقیم، «مصادره بر مطلوب اول» گویند و در قیاس خلف، «مصادره بر نقیض مطلوب» گویند. ۳.۲.۲ - اخذ ما لیس بعلة علةقسم دوم «اخذ ما لیس بعلة علة» است؛ یعنی علت قرار دادن چیزی که علت نیست، زیرا قیاس، علت نتیجه است و تشکیل قیاسی که نتیجه مطلوب نمی‌دهد غلط است. ۴ - پانویس۵ - منبعپایگاه مدیریت اطلاعات علوم اسلامی، برگرفته از مقاله «مغالطه معنوی تألیف قضایا»، تاریخ بازیابی۱۳۹۶/۴/۲۲. رده‌های این صفحه : اصطلاحات منطقی | مغالطه معنوی
|